Bolca biriktirerek ve bazen de tasfiye ederek bir yeşil kitaplığım oluştu ama nasıl biçimlendiği üzerine düşünme fırsatım hiç olmamıştı. Ta ki Yenal Bilgici'nin Sıfır Sayı podcastinin "İyi Bir Kitaplık Nasıl Kurulur" başlıklı bölümünü dinleyene kadar. Kitaplığın başına yeşil sıfatını ekleyip soruları soralım: İyi bir yeşil kitaplık neleri içerir, neleri dışarıda bırakır? Mutlaka olması gereken klasik eserler hangileridir ? Dijital mi fiziksel mi olmalıdır? Kitap dışında ansiklopedi, dergi, broşür olmalı mıdır? Yanıtlanması hem zor sorular ve hem de cevaplar kitapları biriktirenin öznel değerlendirmesine çok bağlı. Öncelikle yeşil kitaplığımın tamamen fiziksel bir kitaplık olduğunu belirteyim. Dijital ortamda kitap veya yeşil kitap okumuyorum, arşiv de tutmuyorum. 2008 yılından itibaren çevre ve ekoloji hareketleri üzerine yazılan kitapları biriktirmeye başladım. Sonrasında dergiler, bültenler ve çevre örgütlerinin her türlü materyali ilgi alanıma girdi. 2009'da sosyal bilimler alanında çevre temalı kitap ve makaleleri derlediğim bir Türkiye Çevre Literatürü başlığı açtım. 2020 Haziran ayına kadar 600'den fazla yayın listelemişim.
Covid pandemisinin hemen başında, Nisan 2020'de Instagram'da yeşilkitaplartr hesabını açtım. Her gün 1 kitap paylaşmaya başladım. Bir süre sonra elimdekiler tükenince Nadir Kitap üzerinden kitap, dergi, döküman almaya başladım. Enflasyonun henüz yeni ve ikinci el kitapları ve kargo ücretlerini vurmadığı dönemde işler daha kolaydı. Yeni çıkan kitapları zaten alıyordum, az bir kısmı da tanıdık yayınevlerinden ve yazarlardan geliyordu. Hiçbir zaman okumayacağım ama bir şekilde referans vermek için kullanırım ya da piyasada baskısı az, daha sonra ulaşamayabilirim düşüncesiyle bolca kitap satın aldım.
Kitapların yanı sıra Yeşiller Partisi, S.O.S Akdeniz, Radikal Yeşiller, Türkiye Ormancılar Cemiyeti, Türk Tabiatını Koruma Derneği, Türkiye Çevre Vakfı, Doğal Hayatı Koruma Derneği ve TEMA'nın yayınladığı kitap, dergi, broşür veya bültenleri her zaman edinmeye çalıştım. Orman Mühendisleri Muavinleri Cemiyeti'nin 1951 ve 1952 yıllarında çıkardığı aylık Yeşil Türkiye dergisi ilk aldığım (2011) yayınlardan biri olduğu için yeri ayrıdır. Üç Ekoloji, Ağaçkakan, Yeşil Barış dergileri tam takım olarak, Kelaynak, Yeşiliz ve EKO IQ dergilerinin de bir kısmını edindim. Yeni İnsan Yayınevi başta olmak üzere Metis, Ayrıntı İletişim, İmge, Koç Üniversitesi Yayınları, İş Bankası Kültür Yayınları'ndan çıkan çevre ve ekoloji kitaplarını temin ettim. İlk başladığım dönemlerde yeşil kitap kategorisine giren kitap sayısı azdı. Son dönemde artan telif ve çeviri yayınlarla iklim değişikliği, çevre tarihi, enerji, hayvan hakları ve biyoçeşitlilik başlıkları her biri bir alt kitaplık olacak şekilde genişledi. En az üç defa tüm kitapları listelemeye yeltendim ama başaramadım. Taşınmalar sonucu bir kısım kitabı elden çıkarmak durumunda kaldım. Dökümanları ise hep tuttum çünkü bulması çok daha zordu.
Öte yandan yeşil kitaplığa giren eser sayısı arttıkça geçmişte veya günümüzde yayınlanan bir çok eserin özgün bir fikir veya değer içermediğini ve genellikle literatürü tekrar etmekten öteye gitmediğini farkettim. Yeşil kitaplara özgü bir eleştiri mecramız henüz yok. Reklam, tanıtım ve dönemsel düzenlenen listelerin ötesine henüz geçilebilmiş değil. Türkiye'de yeşil kitapların ne kadar basıldığını ve ne kadar sattığını inceleyen bir değerlendirmeye bugüne kadar rastlamadım. Eleştiriyi herkes sevmez ama listeleri herkes sever. O yüzden listeyle bitirelim. Yeşil kitaplığımda bulunan ve neredeyse klasikleşmiş olarak gördüğüm 10 yerli ve 10 çeviri kitap şu şekilde. Sizler listeye hangi kitapları eklerdiniz?
1) Hikmet Birand- Anadolu Manzaraları
2) Mine Kışlalıoğlu&Fikret Berkes - Çevre ve Ekoloji
3) Semra Somersan: Türkiye'de Çevre ve Siyaset
4) Tarih Vakfı Yayınları- Türkiye'de Çevre ve Çevre Korumanın Tarihi
5) Melih Ergen- Yeşiller Partisi'nin Olmayan Tarihi
6) Fikret Adaman&Murat Arsel- Environmentalism in Turkey: Between Democracy and Development
7) Didem Bayındır&Mine Yıldırım(der)- Ekoloji: Bir Arada Yaşamın Geleceği
8) Ruşen Keleş- 100 Soruda Çevre
9) Victor Ananias- Yaşam Dönüşümdür
10) Celal Ertuğ- Yeşilden Griye Adım Adım Türkiye
Yeşil Kitaplık için 10 çeviri kitap
1) Meadows&Meadows - Ekonomik Büyümenin Sınırları
2) Rachel Carson - Sessiz Bahar
3) Rudolf Bahro - Kızıldan Yeşile
4) Aldo Leopold - Bir Kum Yöresi Almanağı
5) Henry David Thoreau - Walden Gölü/Ormanda Yaşam
6) Murray Bookchin - Ekolojik Bir Topluma Doğru
7) Felix Guattari - Üç Ekoloji
8) Jonathan Poritt- Yeşil Politika
9) Vandana Shiva- Tohumun Hikayesi
10) Maude Barlow-Su Hakkı
